Kentsel Dönüşümün Faydaları, şehirlerin mevcut alanını iyileştirmek, çevre kalitesini iyileştirmek, kentsel alanların yenilenmesi, modernleştirilmesi ve yaşanabilir hale getirilmesi amacıyla kullanılan bir kavramdır. Yeni ekonomik fırsatlar yaratmak için kullanılabilecek birçok yararlı etkisi vardır. Ayrıca daha yaşanabilir bir çevrenin yaratılması ve binaların güvenliğinin arttırılması için kentsel dönüşüme ihtiyaç duyulmaktadır. Plansız kentleşme, nüfus artışı, afetler, yıkılmak üzere olan binalar ve diğer sorunlar nedeniyle birçok şehirde kentsel dönüşüm büyük önem kazanmıştır. Bu sorunlar Kentsel yaşam kalitesi , güvenlik ve ekonomik kalkınma açısından önemli riskler oluşturmaktadır.
Kentsel dönüşümün birçok faydası var. Kentsel dönüşüm çalışmaları sayesinde çarpık kentleşmenin önüne geçilebilmektedir. Hem fiziksel hem de ekonomik anlamda ömrünü tamamlamış olan tüm yapılar yenilenmekte ve konut sektörüne kazandırılmaktadır. Bu sayede yapılar günümüz standartlarına daha uygun bir hale getirilebilmektedir.
1. Binaların Güvenliği Artıyor
Kentsel dönüşüm binaların güvenliğini artırıyor. Yıkılmak üzere olan binaların yenilenmesi veya yıkılması insanların hayatını kurtarmak açısından önemlidir. Ayrıca afetlere karşı dayanıklı hale getirilen binalar afet anında insanların can güvenliğinin korunması açısından önem taşıyor.
2. Ekonomik Kalkınmaya Katkı
Sağlar Kentsel dönüşüm ekonomik kalkınmaya katkı sağlar. Yenilenen alanlar turizm potansiyeli arttıkça işletmelerin büyümesine de katkı sağlıyor. Yeni konut ve iş alanları da ekonomik büyümeye katkıda bulunuyor.
3. Daha Sürdürülebilir ve Yeşil Bir Şehir Yaratılır
Kentsel dönüşüm, daha sürdürülebilir ve yeşil bir şehir yaratmak için kullanılabilir. Yeni binaların enerji verimliliği artırılabilir, atık yönetimi düzenlenebilir ve yeşil alanlar arttırılabilir. Bu, şehirlerin çevre sorunlarını azaltmasına yardımcı olur.
4. Yaşam Kalitesini Artırır
Kentsel dönüşüm yaşam kalitesini artırır. Daha modern, daha çekici ve daha işlevsel alanlar insanların yaşam kalitesini artırıyor. Ayrıca güvenli binalar ve yeşil alanlar da insanların sağlığı üzerinde olumlu etkiye sahiptir.
5. Tarihi Mirasın Korunmasına Katkı Sağlar
Kentsel dönüşüm, tarihi mirasın korunmasına katkı sağlar. Eski binaların yenilenmesi ve korunması, tarihi dokunun korunmasına yardımcı olur. Bu, şehirlerin kültürel miraslarını korumalarına yardımcı olur
Kentsel Dönüşümün Önemi
Kentsel dönüşüm birçok açıdan önemlidir. Kentsel dönüşüm sayesinde, yapı stoğu yenilenerek modernize edilmekte, çevre ve doğa korunmakta, sosyal, kültürel ve ekonomik yapılar düzenlenmektedir. Böylece kentlerde yaşayan insanların yaşam kalitesi artmakta, ekonomik ve sosyal yönden güçlenmektedir.
İnsanlara Daha Yaşanabilir Bir Çevre Sağlamak
Kentsel dönüşüm, insanlar için daha yaşanabilir bir çevre yaratır. Plansız yapılaşmanın yarattığı sorunlar nedeniyle birçok şehirde insanlar zor şartlarda yaşamak zorunda kalıyor. Bu sorunlar arasında sağlıksız binalar, trafik sıkışıklığı, hava kirliliği, yetersiz altyapı, su kaynakları üzerindeki baskılar, çöp sorunları ve daha birçok sorun yer alıyor. Bu sorunların çözümü ve insanlara daha yaşanabilir bir çevre yaratılması için kentsel dönüşümden faydalanılabilir.
Ekonomik Kalkınmaya
Katkı Kentsel dönüşüm ekonomik kalkınmaya katkı sağlar. Birçok şehirde çarpık yapılaşma nedeniyle ticaret ve turizm potansiyeli azalmıştır. Yıkılmak üzere olan binalar ve yetersiz altyapı, işletmelerin büyümesine engel oluyor ve turistlerin şehirlerini ziyaret etmesini zorlaştırıyor. Bu sorunların üstesinden gelmek için kentsel dönüşümden faydalanılabilir. Dönüştürülen mekanlar daha modern, daha çekici ve daha işlevsel hale getirilebilir. Bu sayede işletmelerin büyümesine ve turizm potansiyelinin artmasına katkı sağlanabilir.
Afetlere Hazırlıklı
Olun Kentsel dönüşüm afetlere hazırlık amacıyla da kullanılabilir. Şehirlerde meydana gelen deprem, su baskını, yangın ve diğer doğal afetler, yıkılmak üzere olan binaların tehlikelerini artırıyor. Binaların daha güvenli ve afetlere karşı daha dayanıklı hale getirilmesi için kentsel dönüşümden faydalanılabilir. Bu sayede insanların hayatlarının kurtarılması ve maddi zararın en aza indirilmesi mümkün olabilir.
Çevresel Kalitenin Artırılması
Kentsel dönüşüm çevre kalitesinin iyileştirilmesi için kullanılabilir. Plansız yapılaşma nedeniyle şehirlerde hava ve su kirliliği gibi birçok çevre sorunu ortaya çıkmaktadır. Kentsel dönüşüm, binaların daha sürdürülebilir hale getirilmesi, yeşil alanların arttırılması ve atık yönetimi konusunda çalışmalar yapılması yoluyla çevre kalitesinin iyileştirilmesine katkı sağlayabilir.
Yeni Konut ve İş
Yaratımı Kentsel dönüşüm, yeni konut ve iş alanları yaratmak için kullanılabilir. Şehirlerde nüfus artışına bağlı olarak konut ve iş alanlarına olan talep de artıyor. Kentsel dönüşüm mevcut alanları daha verimli kullanmak ve yeni alanlar oluşturmak için kullanılabilir. Bu sayede ihtiyaç duyulan yeni konut ve iş alanları oluşturulabilecektir.
Kentsel dönüşüm proje alanlarının gelecekte üstleneceği kentsel roller doğrultusunda, sağlıklı, güvenli ve modern yapılarla, kentsel mekan standartlarında yaşam alanları oluşturulmasıdır.
Bu değerlendirmeler sonucunda,
• Kentsel dönüşüm ve mahalle yenilenmesi konusunda belirlenen yaklaşımların
arkasında bir yasal dayanak ve ulusal düzeyde kentsel bir politika bulunmalıdır.
• Yenileme girişimlerinde başarılı olabilmek için kent ve mahallenin geleceği
konusunda etkin roller üstlenen kamu, özel kesim ve sivil halk temsilcilerinin özgün
bir ortaklık modeli çerçevesinde hareket etmeleri sağlanmalıdır.
• Katılım konusunda, toplumun bütün kesimlerinin ve özellikle geliştirilen program ve
projeler çerçevesinde iddia sahibi konumunda olan bütün aktörlerin uygun bir liderlik
anlayışı ile sürece dahil edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, yurt dışındaki katılım ve
ortaklık modelleri incelendiğinde, çözüm ortaklığı içinde yer alan bütün aktörlerin
arasında güç dengesinin kalıcı olabilmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır.
• Ülkemizin gerçeklikleri göz önüne alındığında ise, bazı sorunların bu gerekliliklerin
hayata geçirilmesinde engel oluşturdukları gözlenmektedir.
• Kentsel dönüşüm çalışmalarında izlenecek yolun kalıcı olabilmesi için ivedilikle
uzlaşma zemini koşullarının iyileştirilmesi zorunludur. Bu amaç doğrultusunda yasal
tabanın ve kurumsal örgütlenme yapısının toplumsal gelişim hedeflerini içeren bir
yapıya getirilmesi zorunludur.
• Öncelikle sürece katılan aktörler kentsel dönüşümün bir proje değil uzun vadeli bir
süreç olduğunu kabul etmeli ve içselleştirmelidirler. ( geniş kapsamlılık/zamanlama)
• Kentsel dönüşüm süreci mekanın ve toplumun tüm alanlarını kapsayacak şekilde çok
bileşenli olarak düzenlenmeli ve ülkenin ekonomik, fiziksel ve sosyal koşullarından
referans almalı, uygulanabilir olmalıdır. ( geniş kapsamlılık/ uygulanabilirlik)
• Kentsel dönüşüm süreci tüm bölgeler için tek bir tip olarak düşünülmemeli, her
bölgenin özekliklerinden kaynaklanan değişikliklere kolaylıkla
uyumlaştırılabilmelidir. (esneklik)
• Bir mekan için üretilecek kentsel dönüşüm sürecinde temel kriterlerin yerel
topluluklar/yaşayanlar ile birlikte geliştirilmesi esas olmalı, hiçbir kesim
dışlanmamalıdır. (kalıtımcılık)
• Bir kentsel dönüşüm sürecinin her aşamasında alınan kararların ve bunların
gerekçelerinin net, anlaşılabilir olması ve kabul edilen konuların toplumla
paylaşılması esastır. (şeffaflık)
• Süreç boyunca gerçekleşmesi programlanan sosyo-ekonomik ve fiziksel
müdahalelerin zamanlamasındaki önceliklerin doğru öngörülmesi, (zamanlama)
SONUÇ
Bu kapsamda Türkiye’de kentsel dönüşüm sürecinin kuramı ve pratiği oluşturulurken
öncelikle bu sürecin planlama kurumunun dışında algılanmaması ve kent bütününden
koparılmaması gerektiği tüm ilgili kesimler tarafından benimsenmelidir.
KAYNAK:TMMOB İZMİR KENT SEMPOZYUMU Prof. Dr. Zekai GÖRGÜLÜ-ygoreal.com