Mobil Ev ( Tiny house ) Yönetmeliği;18.01.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmelik’te Değişiklik Yapılmasına Dair yönetmelikle son dönemin popüler ve alternatif konaklama/yaşam tarzı olarak sıklıkla duyduğumuz “Tiny House”lar bu yönetmelikle “Mobil Evler” olarak resmiyet kazandı. Düzenleme ile “Mobil Ev” ile ilgili tesislerin nitelikler ve şartları tanımlandı.
MOBİL EV ( Tiny house ) ne demek ?
İlgili mevzuata uygun şekilde 02 sınıfı tip onay belgesine sahip, bir motorlu araç tarafından çekilmek üzere tasarlanmış, konaklama birimi şeklinde düzenlenmiş, içinde yaşam alanı, yatak ile banyo-tuvalet bulunan 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa tabi araç olarak tanımlandı.
O2 belgesi denilerek aslında mobil evlerin ebatları da belirlenmiştir. Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 42. maddesinde römork; motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz araç olarak ifade edilmektedir. Sözü edilen Yönetmeliğe göre, bir motorlu araç tarafından çekilen römork veya yarı römork motorsuz yük taşıma araçları “O sınıfı” olarak ifade edildiğinden “Tekerlekli Tiny House”lar, anılan Yönetmelik düzenlemesine göre “O Sınıfı” araç olarak tanımlanmaktadır.
Bunlar da kendi içinde ağırlıklarına göre aşağıdaki gibi dört alt sınıfa ayrılmaktadır:
O1 Sınıfı: Azami ağırlığı 0.75 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma aracıdır.
O2 Sınıfı: Azami ağırlığı 0.75 tonu aşan, ancak 3.5 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma aracıdır.
O3 Sınıfı: Azami ağırlığı 3.5 tonu aşan, ancak 10 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma aracıdır.
O4 Sınıfı: Azami ağırlığı 10 tonu aşan motorsuz yük taşıma aracıdır.
O2 Römork ölçüleri
2.55 eninde 60cm alçak şasi üzerine yapılacak toplam yükseklik 3.40cm’lik bir yapıdır. Yasal olarak karayolu kanununa göre zorunlu ölçüler uzunluk 5 metreden 10 metreye kadar en 2.55 metre ve toplam yükseklik 4 metreye kadardır.
- O2 Römork Ruhsatı Nedir?
– Römork ruhsatlı ürünler (karayolunda sadece yük nakli olarak kullanılabilir. Üzerine yapı yapılamaz!) Römork ruhsatlı ürünlerin üzerine yapı yapabilmeniz için önce bir proje çizilmesi ve bu projenin TSE ‘den onaylanması ve muayene (Tüvtürk) girmesi ve onay alması gerekmektedir.
Mobil Ev ( Tiny house ) turizm yatırımı belgesi verilmeyeceği düzenlenmiştir
Yönetmelik ile mobil evlere turizm yatırım belgesi verilmeyeceği düzenlenmiştir. Yönetmeliğin önceki hâlinde özel tesislere, gastronomi tesislerine, apart otellere, pansiyonlara ve korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olan yapılarda yer almayan özel konaklama tesislerine turizm yatırımı belgesi verilmeyeceği düzenlenmişken değişiklikle beraber bu kapsam genişletilmiş ve mobil evler de bunlar arasına katılmıştır.
Tek konaklama birimine özel havuzlarda bazı şartlar aranmayacaktır
Mobil Ev ( Tiny house ) Yönetmelik değişikliğine göre konaklama tesislerinde tek bir konaklama birimine hizmet verecek şekilde düzenlenen özel yüzme havuzlarında, büfe hizmeti veya büfe hizmetini de kapsayan bar mahalli, soyunma kabini, duş, kadın ve erkek müşteriler için ayrı tuvalet düzenlemesi, cankurtaran ve ayrı çocuk havuzu aranmayacağı düzenlenmiştir.
Tiny house şartları ve nitelikleri
Mobil Ev ( Tiny house ) evlerin nitelikleri ve taşıması gereken şartlar da yeni yönetmelikle belirlenmiştir. Buna göre mobil evler, tahsisli kamu taşınmazları hariç olmak üzere, imar planlarında kamping ya da kırsal/eko turizm kullanımlarına ayrılmış alanlarda düzenlenen, tamamı mobil evlerden oluşan, en az beş, en fazla kırk dokuz konaklama birimi içeren tesislerdir.
Bu tesislerde aşağıda belirtilen niteliklerin bulunması gerekmektedir:
a) Konaklama birimi başına en az iki yüz elli metrekare alan.
b) Tesis alanının çit, duvar, yeşillik gibi düzenlemeler ile çevreden tecrit edilerek aydınlatılması.
c) Girişte konaklama birimi başına bir araç olmak üzere otopark, resepsiyon-idare ünitesi.
d) Mobil evlerin tamamının tescil belgesinin mal sahibi veya belge sahibi ya da işletmeci adına düzenlenmiş olması.
Mobil Ev ( Tiny house ) evlerin doğal ışık alacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Ayrıca bu birimler, uygun tefriş elemanlarıyla rahat kullanım imkânı verebilecek şekilde dekore edilmeli ve birimlerde yatak, kişi başı bir yastık, yastık kılıfı, çarşaf, iklim koşullarına göre pike veya yorgan, kıymetli eşya kasası, minibar, sıcak içecek hazırlanmasına imkan sağlayan donanım ve servis malzemesi, genel aydınlatma, priz, çöp kutusu, perde veya benzeri düzenleme bulunmalıdır. Banyolarda, vitrifiye, armatür, batarya, duş donanımı, ayna, priz, çöp kutusu, sabun, şampuan ile el ve banyo havlusu bulundurulur. Her konaklama birimi iki kişiliktir.
Bu tesislerde, 14 üncü maddenin beşinci fıkrası kapsamında lokanta, alakart lokanta, kafeterya, bar salonu, pasta salonu, kafe ve kahvaltı salonu bulunması durumunda, bu ünitelerin toplam kapasitesinin yüz kişiyi geçemeyeceği ve toplantı salonu ve çok amaçlı salon yapılamayacağı belirtilmiştir.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise konaklama birimlerinin hareket kabiliyetini ortadan kaldırıcı düzenleme yapılamayacağıdır.
Mobil Ev ( Tiny house ) ev tesislerine ilişkin turizm işletmesi belgesi başvurusunda tescil belgesinin sunulması gerekmektedir. Ayrıca başvuru tarihi itibarıyla Karayolları Trafik Kanunu kapsamında geçerli teknik muayene bulunması zorunludur. Turizm işletmesi belgesi alınmasından sonra da teknik muayenelerin yaptırıldığına ilişkin geçerli muayene belgesi Bakanlığa ibraz edilecektir.
Mobil Ev ( Tiny house ) tesislerinin asgari niteliklerinde değişiklik
Yönetmelik ile konaklama tesislerinin asgari niteliklerinde değişiklik yapılmıştır. Buna göre mobil evlerin niteliklerinin belirtildiği bölümde açık olarak izin verilenler hariç olmak üzere, konaklama tesislerinin konaklama birimleri, hareket kabiliyetinin ortadan kaldırılmış olup olmamasına bakılmaksızın, kısmen ya da tamamen mobil evlerden oluşturulamayacak ve bu tesislere ilişkin belge talepleri reddedilecektir.
Yargı Kararlarıyla Mobil Ev ( Tiny house )
Tekerlekli Tiny House’lar; Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında ‘tip onay belgesi’ bulunan, plakalı ve ruhsatlı olarak yasal bakımdan “Çekme Karavan” niteliğindedir. Araç ruhsatı bulunduğundan ayrıca İmar Kanunu bakımından bir izin-ruhsat alınması gerekmez.
Tiny House’lar imarlı bir arsaya ya da tarla vasıflı bir araziye konulabilir. Bu hallerde mevcut yasal düzenlemelere göre ”park etmiş araç” ile aynı hukuki statüye sahip olacaklardır.
Ancak uygulamada işlerin böyle yürümediğini görüyoruz. Bazı belediyeler araç ruhsatı bulunmasına rağmen Tiny House’ları ‘yapı’ kabul ederek, bu araçlar hakkında ‘yapı tatil tutanağı’ düzenleyip, sahiplerine kaçak yapılar için öngörülen yıkım ve para cezası yaptırımlarını uygulamaktadır. Bazı belediyelerin ise kendi sınırları içerisine Tiny House girmesini yasaklayan meclis kararları aldıklarını görüyoruz.
Tiny House’lar hakkında yargı kararlarıyla getirilmiş kriterleri inceleyeceğiz.
1- Tiny House Araç mıdır, Yapı mıdır?
İzmir 5. İdare Mahkemesi 2022 Ağustos ayında verdiği bir kararda Karayolları Trafik Yönetmeliğine uygun şekilde ruhsatlandırılmış bir Tiny House’un taşınır nitelikte bir araç olarak kabul edilmesi gerektiğine ve araç sayılan bir imalatın ‘yapı’ niteliğinde kabul edilip ‘Yapı Tatil Tutanağına’ ve yıkım/para cezası gibi imar yaptırımlarına konu edilemeyeceğine hükmetti. Tiny House’ların ‘yapı’ değil ‘araç’ hükümlerine tabi olduğuna dair bu karar basına da yansımıştı.
2- Tadilata Uğramış Tiny House’ların Durumu Nedir?
Mobil Ev ( Tiny house )’ların rutin bakımlarının ve tamirat işlemlerinin bir motorlu taşıt ile aynı olduğunu söyleyebiliriz. Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında verilen ruhsata aykırı olmayan bakım ve tamiratlar izne tabi değildir. Ruhsattaki nitelikleri aşan değişiklikler, belli periyotlarda Karayolları Trafik Kanunu kapsamında muayenesi yapılması gereken Tiny House’ların muayeneden geçememesi neticesini doğuracaktır. Bu tip tadilatlar imar mevzuatı açısından başkaca bir yaptırım gerektirmemektedir.
Ancak bazı vatandaşların Tiny House’larının üzerine kaçak kat çıktıklarına şahit olmaktayız. Araçta buna benzer, cins değişikliğine sebep olabilecek nitelikte büyük eklemeler yapıldığı durumlarda yargı imar mevzuatının uygulanacağına hükmetmektedir.
Nitekim İzmir Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi 11/04/2023 tarihinde verdiği bir kararda, ”Demir profillerle sabitlenerek 2,6mx13,90m ebatlarındaki römork dorsede kapı pencere açmak sureti ile değişiklikler yapılan ve ön tarafına demir profillerle 75 m² teras eklenen” aracın araç vasfını kaybettiğine ve yapı vasfında değerlendirilerek imar yaptırımlarının uygulanması gerektiğine hükmetmiştir.
Buradan Tİny House’a İmar mevzuatındaki yapı tanımına giren eklentiler yapıldığında Tiny House’un ”araç” vasfını kaybederek ”yapı” niteliği kazandığı sonucu çıkmaktadır.
Ancak şarj depolarını doldurmak vs. için bir kablo çekilmesinin araç vasfını etkileyecek büyüklükte bir müdahale olmadığını da kabul etmek gerekir.
3- Belediyelerin Yaklaşımı
Mobil Ev ( Tiny house )’ların araç mı yoksa yapı mı olduğuna dair tartışmada bazı belediyeler bu araçların yapı olduğundan bahisle belediye sınırlarında bulunmasını yasaklama yönünde meclis kararları almışlardır.
Yargı kararlarına yansıyan bir örnekte İzmir Karaburun Belediye Meclisi Tiny House’larınbelediye sınırlarına girişlerini yasaklamıştır. Bu kararın iptali için İdare Mahkemesinde açılan davada İzmir 3. İdare Mahkemesi söz konusu yasağı içeren Karaburun Belediye Meclisi kararını iptal etmiştir. Mahkeme belediye meclislerine böyle bir yasaklama kararı alma yetkisi veren bir mevzuat hükmünün bulunmadığını ve Tiny House’ların ancak belediye sınırlarına girdikten sonra mevzuata aykırı bir kullanım varsa belediyece işlem yapılabileceğine hükmetmiştir. Karar istinafta kesinleşmiştir.
(İzmir Bölge İdare Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesi 02/03/2023 tarihli kararı)
Bir Tiny House sahibinin seyahat hürriyeti ancak Anayasal sınırlar dahilinde ve yalnızca kanunla sınırlandırılabilir.
Herhangi bir kanuni dayanağı olmaksızın Tiny House’ların belediye sınırlarına girişinin yasaklanması Anayasayla korunan temel hakların ihlali niteliğinde olacaktır.
Sonuç:
Mobil Ev ( Tiny house )’lar hakkında bu araçların ‘yapı’ sayılıp sayılmayacağına, dolayısıyla imar mevzuatına tabi olup olmayacağına ilişkin pratikte bir kafa karışıklığının bulunduğu açıktır. Bu araçlara yönelik talebin her geçen gün arttığı göz önüne alındığında belediyelerin ve diğer hukuk uygulayıcılarının bu araçlar hakkındaki işlem ve kararlarında yeknesak ve hukuki bir uygulamanın hayata geçirilmesi için durumu açıklığa kavuşturacak kanuni bir düzenlemenin yapılması gerektiğini söyleyebiliriz.
Kaynak: 18.01.2024 tarihli Resmi Gazete’