Deprem Öncesi, Sırası ve Sonrasında Ne Yapmalıyım?

Deprem Öncesi, Sırası ve Sonrasında Ne Yapmalıyım?

DEPREM NEDİR?

Depremlerden kaynaklanan yer sarsıntısı binaları ve köprüleri yıkabilir; gaz, elektrik ve telefon hizmetlerini kesintiye uğratmak; ve bazen heyelanları, çığları, ani selleri, yangınları ve devasa, yıkıcı okyanus dalgalarını (tsunamiler) tetikleyebilir. Temelleri konsolide olmayan depolama sahasına ve diğer dengesiz toprağa dayanan binalar ve temellerine bağlı olmayan römorklar ve evler, deprem sırasında montaj yerlerinden sarsılabilecekleri için risk altındadır. Nüfusun yoğun olduğu bir bölgede bir deprem meydana geldiğinde, ölüm ve yaralanmalara ve büyük maddi hasara neden olabilir.

Depremden Önce Yapılması Gerekenler

• Evde bir yangın söndürücü, ilk yardım çantası, pille çalışan bir radyo, bir el feneri ve ekstra piller bulunduğundan emin olun.
• İlk yardımı öğrenin.
• Gazı, suyu ve elektriği nasıl kapatacağınızı öğrenin.
• Depremden sonra ailenizle nerede buluşacağınıza dair bir plan yapın.
• Ağır nesneleri raflarda bırakmayın (bir deprem sırasında düşecekler).
• Ağır mobilyaları, dolapları ve aletleri duvarlara veya zemine sabitleyin.
• Okulunuzda veya işyerinizde deprem planını öğrenin.

Deprem Sırasında Yapılması Gerekenler

• Sakin ol! İçerideyseniz, içeride kalın. Dışarıdaysanız, dışarıda kalın.
• İç mekandaysanız, binanın merkezine yakın bir duvara yaslanın, bir kapı eşiğinde durun veya ağır mobilyaların (masa veya masa) altında sürün. Pencerelerden ve dış kapılardan uzak durun.
• Dışarıdaysanız, elektrik hatlarından veya düşebilecek herhangi bir şeyden uzak durun. Binalardan uzak durun (bir şeyler binadan düşebilir veya bina size düşebilir).
• Kibrit, mum veya herhangi bir alev kullanmayın. Kırık gaz hatları ve ateş birbirine karışmamalı.
• Arabada iseniz, arabayı durdurun ve deprem durana kadar arabanın içinde kalın.
• Asansör kullanmayın (muhtemelen sıkışıp kalacaklar).

DEPREM SIRASINDA

• Bırakın, siper alın ve tutun! Yakındaki güvenli bir yere sadece birkaç adım atın. Deprem anında bir binayı terk etmeye çalışmak çok tehlikelidir çünkü üzerinize nesneler düşebilir. Birçok ölüm, insanlar binaların dışına koştuğunda meydana gelir, sadece çökmekte olan duvarlardan düşen enkazlar tarafından öldürülür. ABD binalarında, bulunduğunuz yerde kalmak daha güvenlidir.
• Yataktaysanız, tutun ve orada kalın, başınızı bir yastıkla koruyun. Bulunduğunuz yerde kalmaktan daha az yaralanırsınız. Zemindeki kırılan camlar, yere yuvarlanan veya kapı aralığına çıkmaya çalışanların yaralanmasına neden oldu.
• Dışarıdaysanız, binalardan, ağaçlardan, sokak lambalarından ve elektrik hatlarından uzakta temiz bir yer bulun. Yere düş ve titreme durana kadar orada kal. Düşen ağaçlar, sokak lambaları ve elektrik hatları veya bina kalıntılarından yaralanmalar meydana gelebilir.
• Araçtaysanız, açık bir yere çekin, durun ve sallanma durana kadar emniyet kemeriniz bağlı olarak orada kalın. Depremler sırasında ağaçlar, elektrik hatları, direkler, sokak işaretleri ve diğer üst öğeler düşebilir. Durmak riskinizi azaltmaya yardımcı olur ve üstü sert bir araç sizi uçan veya düşen nesnelerden korumaya yardımcı olur. Çalkalama durduğunda, dikkatli olun. Depremde hasar görmüş olabilecek köprü veya rampalardan kaçının.
• Sarsıntı durana kadar içeride kalın ve çıkmanın güvenli olduğundan emin olun. Depremin sarsılması sırasında insanlar hareket ettiğinde daha fazla yaralanma meydana gelir. Sallama durduktan sonra, dışarı çıkarsanız, düşen döküntülerden kaynaklanan yaralanmayı önlemek için hızla binadan uzaklaşın.
• Pencerelerden uzak durun. Pencereler öyle bir kuvvetle parçalanabilir ki, birkaç adım ötede yaralanabilirsiniz.
• Yüksek bir binada, bir deprem sırasında yangın alarmlarının ve fıskiyelerin çalmasını bekleyin. Depremler sıklıkla yangın olmasa bile yangın alarmı ve yangın fıskiye sistemlerinin kapanmasına neden olur. Küçük yangınları kontrol edin ve söndürün ve çıkıyorsa merdivenleri kullanın.
• Kıyı kesimindeyseniz, daha yüksek bir yere gidin. Tsunamiler genellikle depremler tarafından yaratılır.
• Dağlık bir bölgedeyseniz veya dengesiz yamaçların veya uçurumların yakınındaysanız, düşen kayalara ve deprem tarafından gevşetilebilecek diğer döküntülere karşı dikkatli olun. Toprak kaymaları genellikle depremlerden sonra meydana gelir.

Depremden Sonra Yapılması Gerekenler

• Kendinizi ve diğerlerini yaralanmalara karşı kontrol edin. İhtiyacı olan herkes için ilk yardım sağlayın.
• Su, gaz ve elektrik hatlarında hasar olup olmadığını kontrol edin. Herhangi biri hasarlıysa, vanaları kapatın. Gaz kokusunu kontrol edin. Kokusunu alırsanız, tüm pencereleri ve kapıları açın, hemen çıkın ve yetkililere bildirin (başkasının telefonunu kullanın).
• Radyoyu aç. Acil bir durum olmadığı sürece telefonu kullanmayın.
• Hasarlı binalardan uzak durun.
• Kırık cam ve moloz çevresinde dikkatli olun. Ayaklarınızı kesmemek için bot veya sağlam ayakkabılar giyin.
• Bacalara dikkat edin (üzerinize düşebilirler).
• Plajlardan uzak durun. Yer sarsıntısı durduktan sonra bazen tsunamiler vurur.
• Hasarlı alanlardan uzak durun.
• Okulda veya işte iseniz, acil durum planını veya sorumlu kişinin talimatlarını izleyin.
• Artçı sarsıntılar bekleyin.

DEPREMDEN SONRA

• Yaralanmalara karşı kendinizi kontrol edin. Çoğu zaman insanlar kendi yaralarını kontrol etmeden başkalarına yönelirler. Yaralanmamışsanız veya yaralarınız için ilk yardım almışsanız, başkalarına daha iyi bakabilirsiniz.
• Uzun pantolon, uzun kollu gömlek, sağlam ayakkabılar ve iş eldivenleri giyerek kendinizi daha fazla tehlikeden koruyun. Bu, sizi kırık nesnelerden daha fazla yaralanmaya karşı koruyacaktır.
• Kendinize iyi baktıktan sonra, yaralı veya mahsur kalan kişilere yardım edin. Bölgenizde varsa, 9-1-1’i arayın, ardından uygun olduğunda ilk yardımı yapın. Daha fazla yaralanma tehlikesi altında olmadıkları sürece ciddi şekilde yaralanmış kişileri taşımaya çalışmayın.
• Küçük yangınları arayın ve söndürün. Yangın tehlikelerini ortadan kaldırın. Küçük yangınları, mevcut kaynakları kullanarak hızla söndürmek, bunların yayılmasını engelleyecektir. Depremlerden sonra en yaygın tehlike yangındır. Yangınlar, 1906 San Francisco depremini üç gün boyunca takip ederek depremden daha fazla hasar yarattı.
• Gaz kokusu almadığınız veya sızdığını düşünmediğiniz sürece gazı ana vanada açık bırakın. Profesyonellerin doğru prosedürleri kullanarak gazı tekrar açması haftalar veya aylar alabilir. Ev sahipleri gazlarını uygun olmayan bir şekilde kendileri açtıklarında patlamalar yaralanma ve ölüme neden olmuştur.
• Dökülen ilaçları, ağartıcıları, benzini veya diğer yanıcı sıvıları derhal ve dikkatlice temizleyin. Kimyasal bir acil durumun tehlikesinden kaçının.
• Dolap ve dolap kapaklarını dikkatlice açın. Depremin sarsılması sırasında içerik kaymış olabilir ve düşerek daha fazla hasar veya yaralanmaya neden olabilir.
• Evinizi hasar açısından inceleyin. Eviniz güvensizse herkesi dışarı çıkarın. Depremleri takip eden artçı sarsıntılar, dengesiz binalarda daha fazla hasara neden olabilir. Eviniz hasar görmüşse, artçı sarsıntılardan önce dışarı çıkın.
• Özel yardıma ihtiyaç duyabilecek komşulara yardım edin. Yaşlılar ve engelliler ek yardıma ihtiyaç duyabilir. Onlara bakan veya geniş aileleri olan kişiler acil durumlarda ek yardıma ihtiyaç duyabilir.
• Güncellenmiş acil durum bilgileri ve talimatları için taşınabilir, pille çalışan bir radyoyu (veya televizyonu) dinleyin. Elektrik kesilirse, bu ana bilgi kaynağınız olabilir. Yerel radyo ve yerel yetkililer, özel durumunuz için en uygun tavsiyeyi sağlar.
• Artçı sarsıntılar bekleyin. Her hissettiğinizde, bırakın, örtün ve tutun! Artçı sarsıntılar sıklıkla bir depremi takip eden dakikalar, günler, haftalar ve hatta aylar meydana gelir.
• Düşmüş elektrik hatlarına veya kırık gaz hatlarına dikkat edin ve hasarlı alanlardan uzak durun. Depremlerin neden olduğu tehlikeleri görmek genellikle zordur ve kolayca yaralanabilirsiniz.
• Hasarlı binalardan uzak durun. Evden uzaktaysanız, yalnızca yetkililer güvenli olduğunu söylediğinde geri dönün. Hasarlı binalar, ana depremin ardından artçı sarsıntılarla tahrip olabilir.
• Evinizi incelemek için pille çalışan fenerler veya el fenerleri kullanın. Gazyağı fenerleri, meşaleler, mumlar ve kibritler devrilebilir veya içerideki yanıcı maddeleri tutuşturabilir.
• Tüm bacalar boyunca hasar olup olmadığını dikkatlice inceleyin. Fark edilmeyen hasar, artçı sarsıntı sırasında düşen döküntülerden yangına veya yaralanmaya neden olabilir. Bacalardaki çatlaklar yıllar sonra çıkan bir yangına neden olabilir.
• Sigorta talepleri için hem eve hem de içindekilere hasarın fotoğraflarını çekin.
• Binaların içinde sigara içmekten kaçının. Kapalı alanlarda sigara içmek yangına neden olabilir.
• Binalara girerken çok dikkatli olun. En azından beklediğiniz yerde bina hasarı meydana gelmiş olabilir. Attığınız her adımı dikkatlice izleyin.
  • Binanın çökme tehlikesi yaşamadığından emin olmak için duvarları, zemini, kapıları, merdivenleri ve pencereleri inceleyin.
  • Gaz sızıntılarını kontrol edin. Gaz kokusu alırsanız veya bir üfleme veya tıslama sesi duyarsanız, bir pencereyi açın ve hemen binayı terk edin. Mümkünse dıştaki ana vanayı kullanarak gazı kapatın ve komşunuzun evinden gaz şirketini arayın. Gazı herhangi bir nedenle kapatırsanız, bir profesyonel tarafından tekrar açılmalıdır.
  • Elektrik sistemi hasarına bakın. Kıvılcımlar veya kopuk veya yıpranmış kablolar görürseniz veya yanık izolasyon kokusu alırsanız, elektriği ana sigorta kutusu veya devre kesiciden kapatın. Sigorta kutusuna veya devre kesiciye ulaşmak için suya girmeniz gerekiyorsa, tavsiye için önce bir elektrikçi çağırın.
  • Kanalizasyon ve su hattı hasarlarını kontrol edin. Kanalizasyon hatlarının hasar gördüğünden şüpheleniyorsanız, tuvaletleri kullanmaktan kaçının ve bir tesisatçı çağırın. Su boruları hasar görürse, su şirketi ile iletişime geçin ve musluktan su kullanmaktan kaçının. Hasarsız su ısıtıcılarından veya buz küplerini eriterek güvenli su elde edebilirsiniz.
  • Düşebilecek gevşek sıva, alçıpan ve tavanlara dikkat edin.
• Telefonu yalnızca hayati tehlike oluşturan acil durumları bildirmek için kullanın. Afet durumlarında telefon hatları sık sık bunalmış durumda. Acil durum çağrılarının geçmesi için açık olmaları gerekir.
• Hayvanları yakından izleyin. Köpekleri tasmalı ve çitle çevrili bir avluya yerleştirin. Evcil hayvanların davranışları bir depremden sonra önemli ölçüde değişebilir. Normalde sessiz ve arkadaş canlısı kediler ve köpekler saldırgan veya savunmacı hale gelebilir.

Depremde ne beklenir

Küçük veya orta şiddette depremler

• Bunlar yalnızca birkaç saniye sürebilir ve acil bir risk oluşturmaz.
• Tavan ışıkları hareket edebilir ve evinizde bazı küçük nesneler takırdatabilir.
• Dışarıdaysanız ayaklarınızın altında hafif bir titreme hissedebilirsiniz.
• Kaynağına yakınsanız, yüksek sesle bir patlama ve ardından titreme duyabilirsiniz.

Büyük depremler

• Bunlar birkaç dakikaya kadar sürebilir ve merkez üssü yoğun nüfuslu bir alana yakınsa veya bölge için yeterince büyükse doğal bir felaket oluşturabilir.
• Zemin veya zemin, belki şiddetle hareket edecek.
• İster uzakta ister kaynağa yakın olsun, muhtemelen denizde olduğu gibi sallanmanın ardından bir yuvarlanma hareketini hissedeceksiniz.
• Kaynaktan çok uzaktaysanız, sallanan binalar görebilir veya kükreyen bir ses duyabilirsiniz.
• Deprem sırasında başınız dönebilir ve yürüyemeyebilirsiniz.
• Yüksek bir binada veya çok katlı bir binada yaşıyorsanız, daha küçük, tek katlı bir binaya göre daha fazla sallanma ve daha az sarsıntı yaşayabilirsiniz. Alt katlar, mesken evleri gibi hızla sallanacak. Üst katlarda hareket daha yavaş olacak ancak bina bir yandan diğer yana daha uzak hareket edecek.
• Mobilyalar ve emniyete alınmamış nesneler yere düşebilir veya zeminde kayabilir ya da hasar verici bir kuvvetle oda boyunca fırlatılabilir.
• Emniyete alınmamış aydınlatma armatürleri ve tavan panelleri düşebilir.
• Pencere kırılabilir.
• Yangın alarmları ve sprinkler sistemleri etkinleştirilebilir.
• Işıklar ve güç sönebilir.

Depremden Önce

Şiddetli bir depremle sarsılırsa, evinizin her bir parçasına ne olabileceğini hayal edin. Bu listede tamamladığınız öğeleri işaretleyin.

• Ailedeki herkese (yeterince yaşlılarsa) suyu ve elektriği nasıl kapatacaklarını öğretin.
• Su, elektrik ve gaz için açma-kapama konumlarını açıkça etiketleyin.
• Gevşek çatı kiremitlerini onarın.
• Isıtıcının düşme ve gaz ve su bağlantılarını yırtma olasılığını azaltmak için su ısıtıcılarını bir destek kiti kullanarak duvar saplamalarına veya duvara sabitleyin.
• Buzdolapları gibi büyük cihazları duvarlara sabitleyin.
• Pahalı ve ağır elektronikleri koruyun.
• En ağır mobilyaların üst kısımlarını saplamalara sabitleyerek ve esnek bağlantı elemanları kullanarak duvara sabitleyin. Ağır eşyaları alt raflarda tutun.
• Pahalı veya kırılgan öğeleri, hasar görmeleri durumunda önemli bir kayıp oluşturacak şekilde sabitleyin.
• Aynaları, resimleri ve diğer asılı nesneleri kancalardan düşmemeleri için sıkıca tutturun.
• Yatak ve sandalyeleri bacalardan ve pencerelerden uzağa yerleştirin. Yatakların üzerine ağır resimler ve diğer eşyaları asmayın. Kapalı perdeler ve panjurlar, kırık pencere camının yatakların üzerine düşmesini önlemeye yardımcı olacaktır.
• Kaymayı önleyici pedleri TV’lerin, bilgisayarların ve diğer küçük cihazların altına koyun veya Velcro veya benzeri başka bir ürünle sabitleyin.
• İçindekilerin dökülmesini önlemek için dolaplarda çocuk emniyeti veya güvenlik mandalları kullanın.
• Yanıcı maddeleri ve ev kimyasallarını ısıdan ve dökülme olasılıklarının daha düşük olduğu yerlerde tutun.
• Tehlikeli malzeme dökülmelerini ve araçların hasar görmesini azaltmak için garajdaki eşyaları sabitleyin.
• Evi temeline sabitlemek ve diğer yapısal hafifletme teknikleri gibi evinizi korumanın ek yolları için bir profesyonele danışın.
• Bir apartman bloğunda veya çok katlı bir binada yaşıyorsanız , biriminizi en iyi şekilde “depreme karşı korumalı” hale getirmek için bina yöneticinizle veya kat mülkiyeti yönetim kurulu ile birlikte çalışın. Ne yapmanız gerektiğinden emin değilseniz, profesyonellerden (inşaat mühendisleri, acil durum hazırlık yetkilileri) tavsiye alın.
• Eğer bir yaşamak durumunda mobil ev, onun düşüşünü sınırlamak için mobil ev tekerlekleri bırakabilir. Veya ünitenizin desteklerinden düşme olasılığını azaltmak için yapısal bir destek sistemi kurabilirsiniz. Evinizdeki tentenin güvenli bir şekilde desteklendiğinden ve üniteye sabitlendiğinden emin olun. Ünitenizi desteklemenin en iyi yolu hakkında bilgi için, yerel mobil ev satıcınızla veya bir mobil ev sahipleri derneğiyle iletişime geçin.
• Acil Durum Planınızı ailenizle birlikte gözden geçirin (daha fazla bilgi için 2. Adım’a bakın). 
• Sizi ve ailenizi en az 72 saat idare edecek bir acil durum çantasına sahip olun .
• Deprem sigortasını sigorta komisyoncunuzla görüşün. Kapsamınızı kontrol edin – bir depremden sonra kayıpları telafi etme mali yeteneğinizi etkileyebilir.

Mülkünüzü Koruyun

• Kitaplıkları, porselen dolapları ve diğer yüksek mobilyaları duvara çivilere cıvatalayın. Yüksek veya çok ağır nesneleri destekleyin veya sabitleyin. Deprem sırasında bu eşyalar düşerek hasara veya yaralanmaya neden olabilir.
• Düşebilecek eşyaları (televizyonlar, kitaplar, bilgisayarlar vb.) Emniyete alın. Düşen öğeler hasara veya yaralanmaya neden olabilir.
• Dolaplara güçlü mandallar veya cıvatalar takın. Depremin sarsılması sırasında dolapların içeriği değişebilir. Mandallar, dolapların açılmasını ve içindekilerin düşmesini önleyecektir.
• Büyük veya ağır nesneleri ve kırılgan eşyaları (cam veya porselen) alt raflara taşıyın. Bu ürünler alt raflarda ise daha az hasar ve daha az yaralanma olasılığı olacaktır.
• Şişelenmiş yiyecekler, cam ve porselen gibi kırılabilir öğeleri mandallı alçak, kapalı dolaplarda saklayın. Mandallar, dolapların içeriğini içeride tutmaya yardımcı olacaktır.
• Ot öldürücüleri, böcek ilaçlarını ve yanıcı ürünleri alt raflarda mandallı kapalı dolaplarda güvenli bir şekilde saklayın. Kimyasal ürünlerin daha düşük, kapalı yerlerden tehlikeli durumlar yaratma olasılığı daha düşük olacaktır.
• Resimler ve aynalar gibi ağır eşyaları yataklardan, kanepelerden ve insanların oturduğu herhangi bir yerden uzağa asın. Depremler, eşyaları duvarlardan düşürerek hasara veya yaralanmaya neden olabilir.
• Baş üstü aydınlatma armatürlerini destekleyin. Depremler sırasında, tepeden aydınlatma armatürleri düşerek hasara veya yaralanmaya neden olan en yaygın öğelerdir.
• Su ısıtıcısını duvar saplamalarına bağlayın. Şofben, bir depremin ardından en iyi içilebilir su kaynağınız olabilir. Hasar ve sızıntılardan koruyun.
• Gazlı cihazları cıvatalayın. Depremden sonra, kesik gaz hatları sıklıkla yangın tehlikesi oluşturur.
• Gaz veya su sızıntılarını önlemek için esnek boru bağlantı parçaları takın. Esnek bağlantıların kırılma olasılığı daha düşük olacaktır.
• Tavan veya temellerdeki derin çatlakları onarın. Yapısal kusur belirtileri varsa uzman tavsiyesi alın. Depremler çatlakları kırılmaya dönüştürebilir ve daha küçük sorunları büyütebilir.
• Evinizin temeline sabitlenmiş olup olmadığını kontrol edin. Temellerine cıvatalanmış evlerin depremler sırasında ciddi hasar görme olasılığı daha düşüktür. Cıvatalı olmayan evlerin temellerinden kaydığı biliniyor ve birçoğu oturulamaz oldukları için yıkıldı.